හිරෝෂීමා සහ නාගසාකි පරමාණු බෝම්බ ප්‍රහාරවල 75 වැනි සැමරුම නිමිත්තෙනි
මානව ඉතිහාසයේ සිදු වූ බිහිසුණුම ඛේදවාචකයේ 75 වන සැමරුම තවත් දින කිහිපයකින්, එනම් අගෝස්තු 6 සහ 9 යන දෙදින සැමරීමට නියමිතව තිබෙනවා. ඒ ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදය විසින් ජපානයේ හිරෝෂීමා සහ නාගසාකි වෙත පරමාණු බෝම්බ හෙළීමේ සංවත්සරයයි.
වාර්තාවලට අනුව පරමාණු බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් එවකට හිරෝෂිමා හි ජීවත් වූ 350,000 ජනගහනයෙන් 140,000ක් පමණ මියගිය බවත් නාගසාකි නුවරට එල්ල වූ පරමාණු බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් අවම වශයෙන් 74,000 දෙනකු මියගිය බවත් විශ්වාස කරනවා.
මෙම පරමාණු බෝම්බ ප්‍රහාරවලින් පසුව ජපන් හමුදා විසින් ආසියානු කලාපයේ කරගෙන ගිය ආක්‍රමණය හදිසියේම අවසන් වූ අතර ජපානය 1945 අගෝස්තු 14 වන දින මිත්‍ර පාක්ෂිකයන්ට කොන්දේසි විරහිතව යටත් විය. එහෙත් විචාරකයින් පවසන්නේ ජපානය ඒ වන විටත් යටත් වීමේ අද්දර සිටි බවයි.
පරමාණු බෝම්බ පිපිරීමෙන් දිවි ගලවා ගත් අය ‘හිබාකුෂා – Hibakusha‘ ලෙස හැඳින්වේ. විකිරණ විෂවීම සහ මානසික කම්පනය ඇතුළු දිවි ගලවා ගත් අය බිහිසුණු ප්‍රතිවිපාකවලට මුහුණ දුන්හ.
බ්‍රිතාන්‍ය ජාතික ඡායාරූප මාධ්‍යවේදියෙකු වන ලී කැරන් ස්ටෝ (Lee Karen Stow) ඉතිහාසයේ කැපී පෙනෙන සිදුවීම් දැක ඇති කාන්තාවන්ගේ කථා පැවසීමට විශේෂඥයෙකි. මීට වසර 75 කට පෙර බෝම්බ පිපිරීම් පිළිබඳ මතකයන් ඇති කාන්තාවන් තිදෙනෙකු ස්ටෝ ඡායාරූප ගත කළ අතර ඔවුන් සමග සම්මුඛ සාකච්ඡා කළේය.
මෙම ලිපියේ සමහර පුද්ගලයින් කලබලයට පත්විය හැකි තොරතුරු අඩංගු වේ.
ටෙරුකෝ යුනෝ Teruko Ueno
1945 අගෝස්තු 6 වන දින හිරෝෂිමාවට එල්ල වූ පරමාණු බෝම්බයෙන් දිවි ගලවා ගන්නා විට ටෙරුකෝගේ වයස අවුරුදු 15කි.
බෝම්බ ප්‍රහාරය සිදුවන අවස්ථාවේ ටෙරුකෝ හිරෝෂිමා රතු කුරුස රෝහලේ හෙද පාසලේ දෙවන වසරේ ඉගෙනුම ලැබුවාය. බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් පසු රෝහලේ සිසුන්ගේ නේවාසිකාගාරයේ ගින්නක් ඇතිවිය. ගින්න මැඩපැවැත්වීමට ටෙරුකෝ උදව් කළ නමුත් ඇගේ සෙසු සිසුන් බොහෝ දෙනෙක් ගින්නෙන් මිය ගියහ.
බෝම්බයෙන් සතියක් ඉක්මව ගිය පසු ඇගේ එකම මතකයන් වන්නේ දරුණු තුවාල සහිතව රෝහලට රැගෙන ආ රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා දිවා රෑ නොබලා වැඩ කිරීමයි. ඇයට සහ අනෙක් අයට ආහාර සහ ජලය නොමැතිව සේවය කිරීමට සිදුවිය.
උපාධිය ලැබීමෙන් පසුව, ටෙරුකෝ දිගටම රෝහලේ සේවය කළ අතර එහිදී සමේ බද්ධ කිරීම් සම්බන්ධ සැත්කම් සඳහා ඇය සහාය විය.
පසුව ඇය පරමාණු බෝම්බයෙන් දිවි ගලවා ගත් ටැට්සුයුකි සමඟ විවාහ වූවාය.
ටෙරුකෝ ඔවුන්ගේ පළමු දරුවා ගැබ් ගත් විට, දරුවා නිරෝගීව උපත ලබයිද දරුවාට සජීවී උපතක් ලබාදිය හැකිද යන්න ගැන දැඩිව කණස්සල්ලට පත්ව සිටියාය.
ඇගේ දියණිය ටොමෝකෝ ඉපදී වැඩී, තම පවුල හදා වඩා ගැනීමට ටෙරුකෝට ධෛර්යය ලබා දුන්නාය.
“මම නිරයට ගොස් නැහැ. එබැවින් එය කුමක් දැයි මම දන්නේ නැහැ. නමුත් නිරය බොහෝ විට අප පසු කළ දේට (පරමාණු බෝම්බ ප්‍රහාරයට) සමානයි කියලා මට හිතෙනවා. එය නැවත කිසි දිනෙක සිදුවීමට ඉඩ නොදිය යුතුයි” යනුවෙන් ටෙරුකෝ පවසයි.
න්‍යෂ්ටික අවි අහෝසි කිරීම සඳහා දැඩි උත්සාහයක් ගන්නා පුද්ගලයින් සිටිති. පළමු පියවර වන්නේ පළාත් පාලන නායකයින් ඒ සඳහා පියවර ගැනීමයි.
“එහෙනම් අපි ජාතික ආණ්ඩුවේ නායකයින්ට සහ මුළු ලෝකයටම යා යුතුයි.”
“පරමාණු බෝම්බ ප්‍රහාරයෙන් පසුව මෙහි තණකොළ හෝ ගස් වැඩෙන්නේ නැතැයි ජනතාව කී නමුත් හිරෝෂිමාවේ සතා සිවුපාවා සහ ගංගා සහිත සුන්දර නගරයක් ලෙස පුනර්ජීවනය වුණා” යනුවෙන් ටෙරුකෝගේ දියණිය ටොමෝකෝ පවසයි.
කෙසේ වෙතත් හිබාකුෂා විකිරණවලින් පසු බලපෑම් වලින් පීඩා විඳිති.
“හිරෝෂිමා සහ නාගසාකිගේ මතකයන් මිනිසුන්ගේ මනසින් මැකී යද්දී… අපි සිටින්නේ සන්ධිස්ථානයක යි.
“අනාගතය තිබෙන්නේ අපේ අතේයි. සාමය ඇති කළ හැක්කේ අපට හැගීමක් තිබේනම් පමණයි. ඒ සදහා අන් අය ගැන සිතීම, අපට කළ හැකි දේ සොයා ගැනීම, ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම සහ සාමය ගොඩනැගීම සඳහා සෑම දිනකම වෙහෙස නොබලා උත්සාහ කිරීම කළ යුතුයි”
ටෙරුකෝගේ මිණිබිරිය වන කුනිකෝ තවදුරටත් මෙසේ පවසයි:
“මම යුද්ධය හෝ පරමාණු බෝම්බ හෙළීම අත්විඳ නැහැ. මම හිරෝෂිමා ගැන දන්නේ එය නැවත ගොඩනඟා ගැනීමෙන් පසුවයි. මට සිතාගත හැක්කේ එය පමණයි. එබැවින් මම සෑම හිබාකුෂාවරයෙකු හෝ වරියකම පවසන දෙයටම සවන් දෙනවා. සාක්ෂි මත පදනම්ව පරමාණු බෝම්බ හෙලීමේ කරුණු මම අධ්‍යයනය කරනවා.
බෝම්බයෙන් පසුව ගළවා ගැනීමේ කටයුතු සදහා නගරයට ඇතුළු වූ අයගෙන් (ඔවුන්ගේ පවුලේ අය සහ මිතුරන් සොයා ගැනීමට පැමිණි අයගෙන්) බොහෝ දෙනෙක් මිය ගියහ. දිවි ගලවා ගත් අය රෝගාබාධවලින් පෙළෙති.
“මම හිරෝෂිමා සහ නාගසාකි හි හිබකූෂාවරුන් සමඟ පමණක් නොව යුරේනියම් පතල් කම්කරුවන්, එම පතල් අසල ජීවත් වන පුද්ගලයින්, න්‍යෂ්ටික අවි නිපදවීමට හා පරීක්ෂා කිරීමට සම්බන්ධ පුද්ගලයින් සමඟ සමීප සබඳතා පැවැත්වීමට උත්සාහ කර තිබෙනවා‘‘
එමිකෝ ඔකාඩා Emiko Okada
හිරෝෂිමා වෙත පරමාණු බෝම්බය හෙළන විට එමිකෝගේ වයස අවුරුදු අටකි. ඇගේ වැඩිමහල් සොහොයුරිය වන මයිකෝ සහ තවත් ඥාතීන් සිවු දෙනෙක් ප්‍රහාරයෙන් ජීවිතක්ෂයට පත්විය.
එමිකෝගේ සහ ඇගේ පවුලේ අයගේ ඡායාරූප ඇත්තේ කිහිපයකි. නමුත් ඇගේ ඥාතීන්ගේ නිවෙස්වල තබා තිබූ ඡායාරූප සුරක්ෂිතව ඇත.
“මගේ සහෝදරිය එදා උදේ ගෙදර ගියා, ‘මම පසුව හමුවෙමු!’ යැයි අයට කීවා.
“නමුත් ඇය නැවත පැමිණියේ නැහැ. ඇය කුමක් වීදැයි කිසිවෙකු දන්නේ නැහැ. මගේ දෙමව්පියන් ඇය ගැන දැඩි ලෙස සොයා බැලුවා. ඔවුන් කිසි විටෙකත් ඇගේ සිරුර සොයාගත්තේ නැහැ. ඒ නිසා ඔවුන් දිගටම කියා සිටියේ ඇය තවමත් කොහේ හෝ ජීවතුන් අතර සිටිය යුතු බවයි.
‘ඒ වන විට මගේ අම්මා ගැබ්ගෙන තිබුණත් ඇය ගබ්සා වුණා. අපට කෑමට කිසිවක් තිබුණේ නැහැ. අපි විකිරණ ගැන දැන සිටියේ නැහැ. එබැවින් අපවිත්‍රද නැද්ද යන්න ගැන නොසිතා අපට සොයාගත හැකි ඕනෑම දෙයක් අපි ආහාරයට ගත්තා. කෑමට කිසිවක් නැති නිසා මිනිසුන් සොරකම් කළා. ආහාර විශාලතම ගැටළුව වුණා. ජලය අපට නොතිබූ තරම්. මිනිසුන්ට මුලින් ජීවත් වීමට සිදු වූයේ එලෙසයි. අප කිසිවෙකුට එම යුගය කිසිසේ අමතක නැහැ‘
“දින කිහිපයකින් මගේ හිසකෙස් ගැලවී යන්නට පටන් ගත්තා. මගේ විදුරුමස්වලින් ලේ ගැලීමට පටන් ගත්තා. මම නිතරම වෙහෙසට පත්ව වුණා. විකිරණ යනු කුමක්දැයි එකල කිසිවෙකුට අවබෝධයක් තිබුණේ නැහැ. තවත් අවුරුදු දොළහකට පසුව මට ඇප්ලාස්ටික් රක්තහීනතාවය ඇති බව හඳුනා ගත්තා.
“සෑම වසරකම හිරු බැස යන අහස ගැඹුරු රතු පැහැයක් ගන්නා අවස්ථා කිහිපයක් තිබෙනවා. එය කෙතරම් රතු ද යත් මිනිසුන්ගේ මුහුණු රතු පැහැයට හැරනවා. පරමාණු බෝම්බ ප්‍රහාරය එල්ල වූ දිනයේ හිරු බැස යෑම ගැන මට ඒ මොහොතේ සිතිය නොහැකයි. දින තුනක් සහ රාත්‍රි තුනක් නගරය ගිනිබත් වුණා.
“මම හිරු බැස යෑමට වෛර කරනවා. දැන් පවා හිරු බැස යෑමෙන් මට දැවෙන නගරය මතක් වෙනවා‘ ඇය පවසනවා.
“බොහෝ හිබකූෂාවරුන් මිය ගියේ මේ දේවල් ගැන කතා කිරීමට අකමැතිවයි බෝම්බ හෙලීම පිළිබඳ ඔවුන්ගේ මතකය ඒ තරම් නීරසයි. ඔවුන්ට කතා කිරීමට නොහැකි වුණත් මම ඒ ගැන කතා කරනවා. බොහෝ අය ලෝක සාමය ගැන කතා කරනවා. නමුත් මට අවශ්‍ය වන්නේ මිනිසුන් ලෙස ක්‍රියා කිරීමයි. සෑම පුද්ගලයෙකුටම තමන්ට හැකි දේ කිරීම ආරම්භ කිරීමට මට අවශ්‍යයි. අපේ දරුවන්ට සහ මුණුබුරන්ට සෑම දිනකම සිනාසෙන ලෝකයක ජීවත් වීමට හැකි වන පරිදි යමක් කිරීමට මම කැමතියි”
රිකෝ හඩා Reiko Hada
1945 අගෝස්තු 9 වන දින 11.02 ට ඇගේ උපන් නගරය වන නාගසාකි වෙත පරමාණු බෝම්බය හෙළන විට රිකෝ හඩාගේ වයස අවුරුදු නවයකි.
එදින උදේ ගුවන් ප්‍රහාරක අනතුරු ඇඟවීමක් ඇති බැවින් රිකෝ නිවසේ රැඳී සිටියාය. සියල්ල පැහැදිලිව දැනගත් පසු, ඇය අසල පිහිටි පන්සලට ගිය අතර, නිතර නිතර ගුවන් ප්‍රහාර අනතුරු ඇඟවීම් ද සිදුවිය.
දේවමාළිගාවේ මිනිත්තු 40 ක පමණ අධ්‍යයනයෙන් පසු ගුරුවරුන් පන්තියෙන් ඉවත් වූ නිසා රයිකෝ ගෙදර ගියාය.
“මම මගේ නිවසට ඇතුළු වුණා පමණයි” කියා රේකෝ පැහැදිලි කරයි.
“එවිට එය හදිසියේම සිදුවුණා. මගේ දෑස් පුරා දැවෙන ආලෝකයක් පැතිර ගියා. එය කුමක්දැයි කල්පනා කිරීමට මට වෙලාවක්වත් තිබුණේ නැහැ. හැම දෙයක්ම නොපෙනී ගියා. මට දැනුනේ මාව තනියම දාලා ගියා වගේ. ඊළඟ මොහොතේ මහා ඝෝෂාවක් ඇති වුණා. ඊට පස්සේ මම කළු වෙලා ගියා‘
“ටික වේලාවකට පස්සේ මම එළියට ආවා. හදිසි අවස්ථාවකදී ගුවන් ප්‍රහාරක නවාතැනකට යන්න අපේ ගුරුවරයා අපට කියා දී තිබුණා. ඒ නිසා මම නිවස තුළ සිටි මගේ මව ගැන සොයා බැලුවා. අපි අපේ අසල්වැසි ගුවන් ප්‍රහාරක නවාතැනකට ගියා.
“මට එක සීරීමක්වත් තිබුණේ නැහැ. මාව බේරාගත්තේ කොන්පිරා කන්දයි. නමුත් කන්දෙන් එහා පැත්තේ සිටින මිනිසුන්ට එවැනි වාසනාවක් තිබුණේ නැහැ. බොහෝ දෙනෙක් කොන්පිරා කන්ද උඩින් අපේ පැත්තට දුවගෙන ආවා. මිනිසුන්ගේ දෑස් ඉවතට පැන තිබුණා. කොණ්ඩය දැවී ගොස්, නිරුවතින්, දරුණු ලෙස පිළිස්සී ඔවුන්ගේ සම පහළට එල්ලා වැටෙමින් තිබුණා.
“මගේ අම්මා ගෙදර තිබුණ තුවා සහ ෂීට් ඔවුන්ට ලබා දුන්නා. ඔවුන් අපේ ගම අසල පිහිටි වාණිජ විද්‍යාලයක ශ්‍රවණාගාරයට ගියා. ඔවුන් වතුර ඉල්ලුවා. මට වතුර දෙන්න කිව්වා. ඒ නිසා මම කැඩුණු බඳුනක් සොයාගෙන අසල ගඟට ගොස් වතුර ගෙනත් ඔවුන්ට බොන්න දුන්නා. වතුර කෝප්පයක් පානය කිරීමෙන් පසු ඔවුන් මිය ගියා. මිනිසුන් එකින් එක මිය ගියා.
“එය ගිම්හානයයි. මළ සිරුරු ඉක්මනින් කුණු වී දැඩි දුර්ගන්ධයක් වහනය වුණා. ඒ නිසා මළ සිරුරු වහාම ආදාහනය කිරීමට සිදු වුණා. ඒවා විද්‍යාලයේ පිහිනුම් තටාකයේ ගොඩ ගසා ආදාහනය කළා. ඒ මිනිස්සු කවුදැයි දැන ගැනීමට නොහැකි වුණා. නමුත් ඔවුන් මිනිසුන් මෙන් මිය ගියේ නැහැ. ඔවුන් අන්ත අසරණ, වචනවලින් කියා නිම කළ නොහැකි තරම් දුක් විදිමින් මිය ගියා‘
“අනාගත පරපුරට කිසි විටෙකත් ඊට සමාන අත්දැකීමක් ලබා ගැනීමට සිදු නොවනු ඇතැයි මම බලාපොරොත්තු වෙනවා. මෙම න්‍යෂ්ටික අවි භාවිතා කිරීමට අප කිසි විටෙකත් ඉඩ නොදිය යුතුයි. සාමය ඇති කරන්නේ මිනිසුන් විසිනුයි. අප විවිධ රටවල ජීවත් වුවද විවිධ භාෂා කතා කළත් සාමය සඳහා අපගේ පැතුම එක හා සමානයි.”
සියලුම ඡායාරූප ප්‍රකාශන හිමිකම් වලට යටත් වේ.
උපුටා ගැනීම – 2020 අගෝස්තු මස 03 වැනි දින බී.බී.සී වෙබ් අඩවියෙනි – සැකසුම – තීක්ෂණ වෙළන්එගොඩ
